Bài viết dưới đây Kienthuctrade.net xin giới thiệu một loạt các Khái niệm cơ bản  có liên quan đến các loại Lệnh Chứng khoán được đặt mua bán, cách áp dụng hiệu quả. Các lệnh chính gồm:

+ Lệnh Giới hạn – Lệnh LO.
+ Một số Ví dụ về Tính Giới hạn của Lệnh.
+ Lệnh ATO / ATC trong Phiên Khớp lệnh Định kỳ.
+ Lệnh Thị trường – Lệnh MP trong Phiên Khớp lệnh Liên tục tại HOSE.
+ Các Lệnh Thị trường – Lệnh MTL, MOK, MAK trong Phiên Khớp lệnh Liên tục tại HNX.

1. Quy định thời gian đặt lệnh trong một phiên giao dịch chứng khoán ở Việt Nam

Để hiểu rõ hơn về một lệnh chứng khoán cũng như là cách mà lệnh đó hoạt động ta phải hiểu về quy định thời gian của một ngày giao dịch của sàn ở đây ta ví dụ sàn HSX

• Khớp lệnh định kỳ mở cửa: 9h00 đến 9h15
• Khớp lệnh liên tục: 9h15 đến 11h30
• Nghỉ giữa phiên: 11h30 đến 13h00
• Khớp lệnh liên tục II: 13h00 đến 14h30
• Khớp lệnh định kỳ đóng cửa: 14h30 đến 14h45
• Giao dịch thỏa thuận: 9h00 đến 15h00 trừ thời gian nghỉ giữa phiên

2. Lệnh chứng khoán LO là gì?

• LO là viết tắt của limit order (lệnh giới hạn) : được sử dụng xuyên suốt các phiên giao dịch đơn giản là lệnh để mua bán với mức giá ta mong muốn, xuất phát từ kỳ vọng vào tương lai của nhà đầu tư nên không phụ thuộc vào giá hiện tại của hàng hóa, cổ phiếu.
• LO có hiệu lệnh từ lúc bạn vào lệnh đến hết ngày hoặc đến khi bạn hủy bỏ lệnh.
• Ví dụ Bạn sở hữu một cổ phiếu XXX hiện tại được giao dịch với giá 35.500/cp bạn có kỳ vọng cổ phiếu đi lên đến 36.500/1cp bạn sẽ đặt một lệnh bán ngay giá 36.500/cp, còn ngược lại bạn kỳ vọng giá cổ phiếu đi xuống 35.000/cp sau đó đi lên lại thì bạn có thể đặt lệnh mua tại 35.000/cp. Như bạn thấy 2 giá 36.500 và 35.000 hoàn toàn không liên quan đến 35.500 mà nó dựa vào sự kỳ vọng của người tham gia

Những lệnh giống như vậy gọi là lệnh L.O

• Ưu điểm lệnh LO: nếu thị trường đúng với kỳ vọng của nhà đầu tư, thì lệnh LO sẽ cho nhà đầu tư lợi nhuận cao, ít áp lực tâm lý khi đã vào được lệnh.
• Nhược điểm lệnh LO: đôi lúc thị trường sẽ không theo kỳ vọng của nhà đầu tư, sau một thời gian chờ đợi thì giá vẫn không thể đạt đến điểm mong muốn gây tổn thất về thời gian, trong thời gian chờ đợi giá sẽ bị ảnh hưởng về tâm lý rất nhiều nên hay khó khăn với người mới.

Trong ảnh nói trên mình có mô phỏng Bảng giá Chứng khoán giả định với riêng mã AAA trước và sau khi mình Đặt 1 Lệnh Mua 2.000 cp giá 33,1 ngàn đồng. Một số khái niệm cần giải thích thêm trong ảnh trên:

+ Cột “Bán” ở vị trí khoanh tròn số 4: ở đây được hiểu là những người muốn bán và chưa bán được. Giống như các cửa hàng đang trưng bầy Điện thoại ra và chào bán giả dụ chiếc Apple iPhone mới với giá 17.7 triệu đồng hay 17,8 triệu đồng hay 17,9 triệu đồng hay … và chưa bán được hoặc chưa bán hết được.

Dưới cột “Bán” ta thấy các cột con như “G1” tức là Giá 1 hay Giá bán thấp nhất bên bán (Vì khi bất kỳ ai đi mua thì theo nguyên tắc kinh tế đều sẽ chọn cửa hàng Giá bán thấp nhất nên là tốt nhất với người mua).

Trong hình ảnh phần trước khi đặt lệnh thì Giá bán thấp nhất của AAA (G1) là 33 ngàn đồng. Còn cột con “KL1” là tổng khối lượng muốn bán tại mức Giá 1.

Trong ảnh phần trước khi đặt lệnh thì Khối lượng Bán tại mức Giá 33 ngàn đồng là 5.630 cổ phiếu. Tương tự cột con “G2” và “KL2” là Giá bán thấp thứ 2 bên bán (Là ưu tiên thứ 2 với người mua, người mua sẽ chọn cửa hàng bán thấp nhất, nếu cửa hàng đó hết hàng, thì sẽ sang cửa hàng bán thấp thứ 2).

Trong hình ảnh lần lượt sẽ là G2 – 33,05 ngàn đồng và KL2 – 2.100 cổ phiếu. Tượng tự là cột con “G3” và “KL3” lần lượt là G3 – 33,1 ngàn đồng và KL3 – 11.880 cổ phiếu.

+ Cột “Mua” ở vị trí khoanh tròn số 5: ở đây được hiểu là những người muốn mua và chưa mua được. Giống như các cửa hàng khi thấy Điện thoại cũ của mình Samsung Galaxy Note đã chào mua là 2,5 triệu đồng hay 2,6 triệu đồng hay 2,7 triệu đồng hay … và chưa mua được hoặc chưa mua hết được.

Dưới cột “Mua” ta cũng thấy các cột con như “G1” tức là Giá 1 hay Giá cao nhất bên mua (Vì khi bất kỳ ai đi bán theo nguyên tắc kinh tế đều sẽ chọn cửa hàng Giá mua cao nhất nên là tốt nhất với người bán).

Trong hình ảnh phần trước khi đặt lệnh thì Giá mua cao nhất của AAA (G1) là 32.8 ngàn đồng. Còn cột con “KL1” là tổng khối lượng muốn mua tại mức Giá 1.  Trong ảnh phần trước khi đặt lệnh thì Khối lượng Mua tại mức Giá 32.8 ngàn đồng là 120 cổ phiếu.

Tương tự cột con “G2” và “KL2” là Giá mua cao thứ 2 bên mua (Là ưu tiên thứ 2 với người bán, người bán sẽ chọn cửa hàng mua lại cho mình giá mua cao nhất, nếu cửa hàng đó không muốn mua thêm, thì sẽ sang cửa hàng mua cao thứ 3). Trong hình ảnh lần lượt sẽ là G2 – 32,7 ngàn đồng và KL2 – 6.940 cổ phiếu. Tượng tự là cột con “G3” và “KL3” lần lượt là G3 – 32,6 ngàn đồng và KL3 – 12.140 cổ phiếu.

+ Cột “Khớp lệnh” ở vị trí mũi tên số 1: ở đây được hiểu là Lệnh Giao dịch thành công gần nhất với Giá, Khối lượng và Tăng giảm so với giá Tham chiếu của Lô giao dịch đó.

Quay trở lại hình ảnh, ta có thể thấy rõ ràng là có 2 phần: Phần trước khi đặt lệnh ở phía trên và Phần sau khi đặt lệnh ở phía dưới. Ở đây trong ví dụ ta thấy bên bán với mong muốn bán thấp lúc này là 33 ngàn đồng với khối lượng là 5.630 cổ phiếu. Tuy nhiên khi đặt lệnh mình lại đặt lệnh là giá mua 33,1 ngàn đồng tức là giá Mua của mình còn cao hơn cả Giá muốn bán thấp nhất. Theo tính chất Giới hạn thì mình sẽ mua với Giá khớp lệnh 33 ngàn đồng – 2.000 cổ phiếu tức giá tốt hơn chứ không phải là phải mua đúng Giá đặt lệnh Mua 33,1 ngàn đồng. Và tất cả các lệnh đặt thẳng số như vậy chính là Lệnh LO – Lệnh Giới hạn.

3. Lệnh chứng khoán ATC & ATO là gì? Ý nghĩa ?

ATC là viết tắt của: giống như tên gọi lệnh này at the closing,  bản chất của ATC là một lệnh MP đặt mua hoặc bán với giá đóng cửa, chỉ hoạt động trong phiên định kỳ đóng cửa.

• Ưu điểm của lệnh ATC vì bản chất ATC giống lệnh MP nên ưu điểm cũng không khác nhiều, ngoài ta ATC còn được ưu tiên hơn về độ khớp lệnh so với lệnh LO.
• Nhược điểm lệnh ATC giống như lệnh MP.

Trái ngược với ATC là ATO (at the opening), bản chất cũng là một lệnh MP đặt mua hoặc bán một cổ phiếu nhưng hoạt động trong phiên định kỳ mở cửa. Cách thức vận hành của ATO cũng giống như ATC nhưng ATO hoạt động trong phiên định kỳ mở cửa.

Theo như thống kê ước lượng thì 2 Lệnh ATO ATC chiếm khoảng 4% Tổng số lệnh đặt trên thị trường. Khá nhỏ và chỉ dừng ở mức nên biết. Bản chất của Lệnh ATO và ATC là Lệnh mua bán bằng mọi giá, tức là Giá nào cũng mua bán và chỉ áp dụng trong Phiên Định kỳ.

Trong ảnh trên là Ví dụ Phiên Khớp lệnh Định kỳ Mở cửa sàn HOSE ngày 30/05/2017 vào lúc gần 9h14. Dễ thấy có Lệnh ATO xuất hiện trong Bảng giá.

4. Lệnh giao dịch chứng khoán MP là gì?

• MP là viết tắt của market price (lệnh thị trường): được sử dụng trong phiên liên tục, có thể xem MP là lệnh mua bán lập tức với giá bất chấp, vì mua bán bất chấp nên lệnh này gắn liền với giá hiện tại của hàng hóa, cổ phiếu.
• Ví dụ Bạn sở hữu cổ phiếu 3000 XYX bất kỳ, lý do nào đó khiến bạn đặt lệnh MP 3000 cổ phiếu này

Trong khi đó giá mua của thị trường lần lượt là 36.500, 36.400, 36.300,… thì tài khoản của bạn sẽ bán toàn bộ 3000 cổ phiếu với giá cao nhất có thể, gom hết từ giá cao nhất xuống nếu chưa đủ sẽ gom tiếp. Sử dụng cơ chế ngược lại khi bạn muốn mua cổ phiếu, mua từ giá thấp nhất hiện tại lên đến khi nào hết tiền hoặc đủ số cổ phiếu muốn mua.

Nói cách khác bạn mua cổ phiếu sử dụng lệnh MP bạn sẽ lập tức sở hữu số cổ phiếu mong muốn, hoặc số cổ phiếu hiện tại tối đa bạn có thể mua, khi muốn bán cổ phiếu sử dụng lệnh MP bạn sẽ lập tức bán được số cổ phiếu muốn bán với giá cao nhất có thể bán hiện tại.

• Ưu điểm: Vào ra thị trường nhanh, nếu đúng theo kỳ vọng sẽ có thể chạy trước thị trường giảm bớt thiệt hại, tăng lợi nhuận.
• Nhược điểm: Lệnh MP thường được xử lý dưới tâm lý không vững vàng của nhà đầu tư mới, đôi khi không để ý đến tính thanh khoản của thị trường có thể sẽ gây tổn thất lớn cho nhà đầu tư

Lệnh Thị trường MP là lệnh phổ biến thứ 3 trong giao dịch chứng khoán (Khoảng 1%).  Ví dụ:  ta đặt Lệnh Mua AAA – Giá MP – Khối lượng: 10.000 cổ phiếu

Ta dễ dàng thấy kết quả Khớp lệnh sau khi đặt Lệnh Mua 10.000 cổ phiếu AAA giá MP sẽ là: 5.630 cổ phiếu giá 33; 2.100 cổ phiếu giá 33,05 và 2.270 cổ phiếu giá 33,1. Kết quả nói trên có hiệu ứng giống hệt Lệnh LO.

+ Nếu khối lượng Đặt lệnh của Lệnh MP vẫn chưa thực hiện hết thì với Lệnh Mua thì Lệnh MP sẽ chuyển thành Lệnh giới hạn LO với mức giá cao hơn 1 bước giá, còn với Lệnh Bán thì Lệnh MP sẽ chuyển thành Lệnh giới hạn LO với mức giá thấp hơn 1 bước giá (Riêng các Nhà đầu tư nước ngoài thì Phần dư chưa thực hiện hết sẽ bị hủy). Ví dụ: một ví dụ khác với mã STT, ta đặt Lệnh Bán STT – Giá MP – Khối lượng: 10.000 cổ phiếu

Ta dễ dàng thấy kết quả Khớp lệnh sau khi đặt Lệnh Bán 10.000 cổ phiếu STT giá MP sẽ là: 4.870 cổ phiếu giá 6,96 và 500 cổ phiếu giá 6,51. Phần dư còn lại 10.000 – 4.870 – 500 = 4.630 cổ phiếu STT sẽ chuyển thành Lệnh Bán LO ở mức giá thấp hơn 1 bước giá là 6,5 như trên hình.

+ Khi giá cuối cùng là Trần với Lệnh Mua MP hoặc Sàn với Lệnh Bán MP thì do là mức tối đa biên độ nên không thể dịch chuyển thêm 1 bước giá nên lúc này sẽ tự chuyển hóa thành đúng Giá Mua Trần hoặc Giá Bán Sàn. Ví dụ: một ví dụ khác với mã AGM, ta đặt Lệnh Mua AGM – Giá MP – Khối lượng: 3.000 cổ phiếu.

Ta dễ dàng thấy kết quả Khớp lệnh sau khi đặt Lệnh Mua 3.000 cổ phiếu AGM giá MP sẽ là: 2.400 cổ phiếu giá 9,95. Phần dư còn lại 3.000 – 2.400 = 600 cổ phiếu AGM sẽ chuyển thành Lệnh Mua LO ở mức Giá Trần 9,95 như trên hình (Không thể tăng thêm 1 bước giá được nữa do đó đã là Giá Trần – Giá tối đa trong 1 ngày).

+ Trường hợp không có lệnh đối ứng thì không được phép nhập Lệnh MP (Hệ thống sẽ tự báo lỗi). Ta tiếp tục ví dụ AGM ở trên, ngay sau khi khớp lệnh trên thì lúc này bên mua đang dư mua 600 cổ phiếu AGM giá trần 9,95. Trong khi bên bán hoàn toàn không còn Lệnh Bán. Nếu lúc này ta tiếp tục nhập Lệnh Mua AGM – Giá MP – Khối lượng: 5.000 cổ phiếu vào thì chắc chắn hệ thống sẽ báo lỗi và không thực hiện được.

 

5. Các Lệnh Thị trường – Lệnh MTL, MOK, MAK trong Phiên Khớp lệnh Liên tục tại HNX

Tương tự như sàn HOSE thì sàn HNX trong Phiên Khớp lệnh Liên tục sau này cũng ra đời Lệnh Thị trường, tuy nhiên không phải là 1 loại Lệnh mà là 3 Lệnh Thị trường: MTL, MOK và MAK. Trong thực tế thì hầu như mình không hề thấy ai dùng 1 trong 3 loại Lệnh này. Tuy nhiên vì đây vẫn là công bố chính thức từ sàn HNX nên mình vẫn sẽ giới thiệu chi tiết kèm ví dụ.

Nhìn vào hình ta có thể thấy so với sàn HOSE chỉ có duy nhất Lệnh MP thì HNX có tới 3 Lệnh với các tính năng có khác biệt chút. Chi tiết như trong hình ảnh trên. Và để rõ hơn thì giả sử ta vẫn lấy ví dụ AGM như ở phía trên. Dù AGM là mã thuộc HOSE, trong khi đây đang nói về sàn HNX. Tuy nhiên để tiện so sánh mà không làm mất đi tính Tổng quát. Ta cùng đến với các Lệnh sau:

– Lệnh Thị trường MTL: là Lệnh Thị trường sau khi khớp nếu còn dư thì Phần dư đó sẽ chuyển thành Lệnh Giới hạn LO.

Ta dễ dàng thấy kết quả Khớp lệnh sau khi đặt Lệnh Mua 3.000 cổ phiếu AGM giá MTL sẽ là: 2.400 cổ phiếu giá 9,95. Phần dư còn lại 3.000 – 2.400 = 600 cổ phiếu AGM do tính chất của Lệnh MTL sẽ chuyển thành Lệnh Mua LO ở mức Giá Trần 9,95 như trên hình. Lưu ý rằng dù kết quả trên dù giống hệt với Lệnh MP của HOSE tuy nhiên 2 Lệnh này vẫn có sự khác biệt là MP sau khi mua hết và còn dư thì Lệnh Mua sẽ chuyển thành Lệnh Giới hạn LO với 1 bước giá c hơn, trong khi MTL là giữ nguyên Giá sau khi chuyển thành Lệnh Giới hạn LO. Do đây là Giá trần nên khá đặc biệt và kết quảao trùng nhau.

– Lệnh Thị trường MOK: là Lệnh Thị trường nếu không được thực hiện toàn bộ thì Lệnh sẽ bị hủy ngay trên Hệ thống trước khi vào đến Bảng giá.

Ta dễ dàng thấy kết quả Khớp lệnh sau khi đặt Lệnh Mua 3.000 cổ phiếu AGM giá MOK sẽ là: Bảng giá Chứng khoán vẫn giữ nguyên. Nguyên nhân do tính chất của MOK là phải đủ Lệnh đối ứng, trong khi Lệnh mua là 3.000 cổ phiếu thì Lệnh Bán chỉ có duy nhất Lệnh bán Trần giá 9,95 với khối lượng 2.400 cổ phiếu. Do 2.400 < 3.000 nên không đủ đối ứng, Lệnh MOK bị hủy hết toàn bộ và Bảng giá vẫn giữ nguyên.

– Lệnh Thị trường MAK: là Lệnh Thị trường có thể được hiện toàn bộ hoặc còn dư 1 phần, phần dư chưa được thực hiện đó sẽ bị hủy ngay sau khi Khớp lệnh.

Ta dễ dàng thấy kết quả Khớp lệnh sau khi đặt Lệnh Mua 3.000 cổ phiếu AGM giá MAK sẽ là: 2.400 cổ phiếu giá 9,95. Phần dư còn lại 3.000 – 2.400 = 600 cổ phiếu AGM do tính chất của Lệnh MAK sẽ bị hủy hết và không có Lệnh giới hạn LO dư mua 600 cổ phiếu giá trần như Lệnh MTL.

Như vậy ta đã biết hết các Lệnh trong Chứng khoán gồm có: LO, MP, ATO/ATC và MTL/MOK/MAK. Hi vọng bài viết đầy đủ trên giúp bạn hiểu rõ hơn về các lệnh cũng như cách áp dụng hiệu quả trong quá trình đầu tư.

Theo dõi website của chúng tôi thường xuyên để cập nhật những bài học hữu ích nhất về kiến thức chứng khoán cũng như thông tin mới nhất nhé !